เขาเป็นเพียงเหยื่อ ของเกมการเมือง จากทั้งฝ่ายตนเองและฝ่ายตรงข้าม
ปัญหาเรื่องเขตแดนเป็นปัญหาโลกแตก เพราะประวัติศาสตร์มนุษย์นั้นบ่งชี้ให้เห็นว่า คนเราต่อสู้ เข่นฆ่ากันเพื่อแย่งชิงดินแดนมาตั้งแต่สมัยโบราณกาล แม้ในปัจจุบันที่เป็นยุคโลกาภิวัตน์แล้วก็มิวาย ยังมีปัญหาเรื่องเขตแดนไม่จบไม่สิ้น เช่นเกาหลีเหนือ-เกาหลีใต้ , จีน-ญี่ปุ่น หรือแม้แต่ ไทย-กัมพูชา ที่เคยมีปัญหาเขตแดนให้ศาลโลกตัดสิน
ส่วนในเรื่องสามก๊กนั้น มีการแย่งชิงดินแดนกันอยู่ตลอดเวลา แต่ดินแดนที่สำคัญและมีปัญหามากที่สุด ก็คือดินแดนเมืองเกงจิ๋ว เพราะเกงจิ๋วเป็นเมืองยุทธศาสตร์ ที่เป็นจุดศูนย์กลางระหว่างกองกำลังทั้งสามก๊กคือ วุย จ๊ก และ ง่อ
ในแดนเกงจิ๋วแห่งนี้ มีเหตุการณ์สำคัญที่สุดเหตุการณ์หนึ่งในเรื่องสามก๊กก็คือ การเสียเมืองเกงจิ๋วของกวนอู
นักวิจารณ์และนักประวัติศาสตร์สามก๊กหลายท่าน ได้ลงความเห็นว่าการเสียเมืองเกงจิ๋ว เป็นความผิดพลาดของกวนอู เพราะกวนอูเป็นคนหยิ่งทะนง ลืมคำสั่งเสียของขงเบ้งที่ว่า
“ผูกมิตรซุนกวนร่วมรบโจโฉ”
กวนอู ตัดรอนความสัมพันธ์ที่ซุนกวนหยิบยื่นให้อย่างไม่ใยดี จนทำให้ความสัมพันธ์ เล่า-ซุน พังทลายลง จนซุนกวนหันไปเป็นพันธมิตรกับโจโฉ ร่วมมือกันโจมตีกวนอู และเสียเมืองเกงจิ๋วในที่สุด
แต่ในบทความต่อไปนี้ จะแก้ต่างความผิดเหล่านั้นให้กวนอู โดยใช้เนื้อหาจากหนังสือสามก๊กฉบับเจ้าพระยาพระคลัง(หน) เป็นหลัก
หากผิดหูผิดตานักประวัติศาสตร์สมัยสามก๊ก จำต้องขออภัยมา ณ ที่นี้ เพราะต้องการใช้หลักฐานทางวรรณกรรม แก้ไขคำวิจารณ์ทางวรรณกรรมที่ผิดเท่านั้น
เมืองเกงจิ๋ว
 |
| กำแพงเมืองเกงจิ๋วในปัจจุบัน |
ในหนังสือ “พิชัยสงครามสามก๊ก” ของสังข์ พัธโนทัย กล่าวถึงเมืองเกงจิ๋วไว้ว่า
เกงจิ๋ว (จิงโจว, 荆州, Chingchuo) ได้ชื่อมาจากภูเขาเกงซัว (จิงซาน) เป็นแคว้น 1 ใน 9 สมัยอู๊เต้ (ก่อน ค.ศ.2205 – ก่อน ค.ศ.2197) มีอาณาบริเวณครอบคลุมบางส่วนของมณฑลหูหนาน หูเป่ย เมืองจุ้นอี้โบราณในมณฑลเสฉวน จุงกิง เมืองซือหนานโบราณในมณฑลกุยจิว สือเชียน ถงเหยิน ซือโจว ในมณฑลกุยจิว และอำเภอเฉวียนเสี้ยนในมณฑลกวางสี อำเภอเหลียนซานเจี้ยน อำเภอเหลียนเจี้ยน ในมณฑลกวางตุ้ง สมัยสามก๊ก เมืองหลวงของแคว้นตั้ง ณ เมืองลำหยง หรืออ้วนเซีย ในมณฑลหูเป่ย ภายหลังย้ายมาตั้งที่อำเภอเจียงหลิง มณฑลหูเป่ย ในสามก๊กภาษาไทย มีเรียกชื่ออื่นเป็นเกงจิ๋ว 4 แห่ง คือ ชิงโจว ติ้งโจว อิ่งโจว กับ เจียงโจว แสดงว่าผู้จดฟังชื่อไม่ชัด
ความตอนหนึ่งในสามก๊กไทย กล่าวว่า “ฝ่ายเล่าเปียวเจ้าเมืองเกงจิ๋วนี้ เป็นเชื้อพระเจ้าฮั่นโกโจมาแต่ก่อน” เมื่อโจโฉตีแคว้นกิจิ๋ว อิวจิ๋ว และเป๊งจิ๋ว ทางภาคเหนือได้แล้ว ก็ลงมาตีแคว้นเกงจิ๋ว เล่าเปียวถึงแก่กรรมในระหว่างนั้น แคว้นเกงจิ๋วส่วนใหญ่ จึงตกเป็นของโจโฉ
เหตุการณ์ก่อนเสียเกงจิ๋ว
เล่าปี่บุกตีเสฉวนของเล่าเจี้ยงไม่สำเร็จ ต้องสูญเสียหงส์ดรุณบังทอง กุนซือคนสำคัญ เล่าปี่จึงเรียกตัวขงเบ้ง ที่อยู่รักษาเมืองเกงจิ๋ว มาช่วย แล้วให้กวนอูเป็นผู้รักษาเมืองแทน โดยก่อนที่ขงเบ้งจะจากไป ขงเบ้งได้เตือนกวนอูว่า
“ท่านจะอยู่ภายหลังนั้น จงจัดแจงระมัดระวังตัวข้างฝ่ายเหนือคอยสู้โจโฉให้ได้ ฝ่ายใต้นั้นท่านจงทำใจดีประนอมด้วยซุนกวนโดยปรกติ เมืองเกงจิ๋วจึงจะมีความสุข”
ซึ่งกวนอูก็รับคำไว้ด้วยดี และต่อมาเมื่อเล่าปี่ตีเมืองเสฉวนได้แล้ว เล่าปี่มิได้ให้ขงเบ้งกลับไปยังเมืองเกงจิ๋วดังเก่า จึงแต่งตั้งให้กวนอูเป็นเจ้าเมืองเกงจิ๋ว
ระหว่างนั้นจูกัดกิ๋น นักการทูตจากง่อก๊กพี่ชายของขงเบ้ง รับอุบายจากซุนกวนให้ไปทวงเอาเมืองเกงจิ๋วจากเล่าปี่ แต่เล่าปี่ ขงเบ้ง ทำเฉไฉ แล้วแนะนำว่าให้ลองไปขอจากกวนอูซึ่งบัดนี้เป็นเจ้าเมืองอยู่
การผลักภาระ โยนความขัดแย้งไปให้กวนอูครั้งนี้ ผลก็คือ กวนอูได้ไล่ตะเพิดจูกัดกิ๋นไปอย่างไม่ใยดี และทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างทั้งสองก๊กจึงเริ่มแย่ลงตั้งแต่ครั้งนั้น
 |
| กวนอูถูกลวงไปลอบสังหาร |
ซุนกวนเห็นอุบายการทูตไม่ได้ผล จึงให้โลซกเชิญกวนอูมากินโต๊ะที่ปากน้ำเมืองลกเค้า เพื่อจะวางแผนลอบสังหารกวนอู แต่กวนอูรู้ทันและเอาตัวรอดโดยการจับโลซกเป็นตัวประกันระหว่างเดินออกจากงานเลี้ยง และหนีกลับเกงจิ๋วได้อย่างปลอดภัย
ขณะนั้นโจโฉตีเมืองฮันต๋งของเตียวฬ่อได้ เล่าปี่กับขงเบ้งกังวลว่าโจโฉจะบุกรุกคืบเข้ามายังเมืองเสฉวน จึงส่งทูตไปขอให้ซุนกวนยกทัพไปตีเมืองหับป๋าของโจโฉเพื่อทำให้โจโฉลังเล
การขอครั้งนี้ เล่าปี่ยกเอาดินแดนเมืองเกงจิ๋ว สามหัวเมืองได้แก่ กังแฮ เตียงสา และฮุยเอี๋ยงให้ซุนกวนเป็นข้อแลกเปลี่ยน
อีกทั้งให้ข้อเสนออีกว่า เมื่อตีเมืองฮันต๋งได้แล้วจะยกเมืองเกงจิ๋ว เลงเหลง และลำกุ๋นให้อีกด้วย ซึ่งก็โชคดี เพราะผลการรบที่หับป๋าไม่เป็นใจ ซุนกวนกับโจโฉสู้กันไม่รู้แพ้ชนะ จำต้องสงบศึกกัน
ต่อมาเล่าปี่ยึดตีฮันต๋งมาจากโจโฉได้สำเร็จ และตั้งตัวเป็นพระเจ้าฮันต๋ง สุมาอี้จึงออกอุบายให้โจโฉร่วมมือกับซุนกวน โดยให้ซุนกวนยกทัพไปตีเมืองเกงจิ๋ว
ในเบื้องต้นซุนกวนตกลงกับโจโฉแต่โดยดี แต่ก็ยังลังเล จึงส่งจูกัดกิ๋นไปสู่ขอลูกสาวกวนอูให้กับลูกชายซุนกวน แต่กวนอูไม่ยินยอมและไล่ตะเพิดจูกัดกิ๋นอีกครั้งพร้อมกับถ้อยคำอันรุนแรงว่า
“อันบุตรของเรานี้เป็นชาติเชื้อเหล่าเสือ ไม่สมควรจะให้แก่สุนัข”
ซุนกวนโมโหมาก และตัดสินใจร่วมมือกับโจโฉทันที
ข่าวโจโฉร่วมมือกับซุนกวนจะตีเมืองเกงจิ๋วดังไปได้ยินถึงเล่าปี่ที่เมืองเสฉวน
ขงเบ้งจึงออกอุบายให้กวนอูชิงยกทัพไปตีเมืองอ้วนเซียของโจโฉก่อน เพื่อข่มขวัญข้าศึก
เมื่อกวนอูยกทัพไป ระหว่างทางก็สามารถตีชิงเอาเมืองซงหยงได้ และในระหว่างที่ตั้งค่ายล้อมเมืองอ้วนเซียอยู่นั้น กวนอูก็ยังสามารถใช้ประโยชน์จากน้ำ จับบังเต๊กและอิกิ๋ม สองทหารเอกของโจโฉได้อีกด้วย
 |
| กวนอูใช้ประโยชน์จากเหตุการณ์ธรรมชาติเอาชนะบังเต๊กและอิกิ๋ม |
ในการล้อมตีเมืองอ้วนเซียนั้น กวนอูได้ถูกเกาทัณฑ์ถึงสองครั้ง
ครั้งแรกถูกบังเต๊กยิง ครั้งที่สองถูกเกาทัณฑ์อาบยาพิษของทหารโจหยิน กวนอูจึงต้องรักษาตัวอยู่หลายวันโดยมีหมอฮัวโต๋มาทำการรักษาให้ ระหว่างนั้นโจโฉจึงสามารถส่งกำลังหนุน นำโดยซิหลงมาช่วยป้องกันเมืองอ้วนเซียได้ทัน
ข้างฝ่ายซุนกวน เดิมทีได้ส่งลิบองไปตั้งค่ายคุมเชิงที่ชายแดนเมืองเกงจิ๋ว แต่ลิบองไม่กล้าเข้าตีเนื่องจากกวนอูตั้งค่ายรายทางไว้อย่างรัดกุม ลิบองจึงแกล้งป่วย แล้วให้ลกซุนกุนซือหนุ่มไปทำหน้าที่แทน
ลกซุน ได้คิดอุบาย “หน้าไหว้หลังหลอก” แสร้งทำเป็นผู้น้อยเคารพนบนอบกวนอู กวนอูจึงคลายใจคิดว่าลกซุนผู้นี้เป็นเด็ก ไม่คิดตีเมืองเกงจิ๋วเป็นแน่ กวนอูจึงยกทัพจากเกงจิ๋วไปตีเมืองอ้วนเสียอย่างเต็มกำลัง
ระหว่างที่กวนอูตีเมืองอ้วนเสีย ซุนกวนได้ยกทหารสามหมื่น พร้อมเรือรบ 80 ลำบุกเข้าตีเกงจิ๋วได้สำเร็จ โดยวิธีการปลอมเป็นพ่อค้าล่องเรือมา
กวนอูได้ข่าวการเสียเมืองเกงจิ๋ว จึงพะว้าพะวงจะรุกต่อก็ไม่ได้เพราะขวัญเสีย อีกทั้งยังบาดเจ็บอยู่ไม่สามารถสู้กับซิหลงได้ กวนอูจึงตัดสินใจล่าถอยเพื่อหวังจะชิงเมืองเกงจิ๋วคืน แต่ก็สายไปเสียแล้วเพราะกำลังพลเหลือน้อย ทหารส่วนใหญ่ไม่เต็มใจสู้เพราะห่วงครอบครัวที่อยู่ในเมือง กวนอูจึงถูกล้อมจับได้ในที่สุด
เหตุผลที่กวนอู “ไม่ผิด”
 |
| ขงเบ้งโยนความขัดแย้งไปให้กวนอู จนต้องผิดใจกับซุนกวน |
1. ขงเบ้งโยนความ : ข้อหาแรกที่กวนอูมักถูกใส่ร้าย ก็คือการไม่ยึดถือตามคำสั่งเสียของขงเบ้งที่ว่า “ผูกมิตรซุนกวนร่วมรบโจโฉ” แต่หากพิจารณาตามลำดับของเหตุการณ์ และปัจจัยรอบด้านแล้ว ซุนกวนเองมิได้มีความจริงใจกับเล่าปี่มาตั้งแต่ต้น
รวมทั้งคนที่ฝ่าฝืนคำสั่งเสียนี้เป็นคนแรกก็คือตัวขงเบ้งเอง โดยการลวงให้จูกัดกิ๋น พี่ชายของตนไปทวงเมืองเกงจิ๋วจากกวนอู เป็นการโยนภาระและความรับผิดชอบให้กวนอู ทั้ง ๆ ที่รู้ว่าผลจะออกมาเป็นเช่นไร
อธิบายง่าย ๆ ก็คือ “ขงเบ้งโยนความขัดแย้งไปให้กวนอู จนต้องผิดใจกับซุนกวน” จนซุนกวนไม่พอใจ และวางแผนเชิญกวนอูไปลอบสังหาร
2. เกงจิ๋วถูกลดทอนโดยพลการ : เมืองเกงจิ๋วถูกตัดทอนกำลัง เพราะนโยบายของเล่าปี่กับขงเบ้ง ที่ยกเอาแดนเมืองเกงจิ๋ว 3 เมืองได้แก่ กังแฮ เตียงสา และฮุยเอี๋ยงให้ซุนกวน เพื่อเป็นข้อแลกเปลี่ยนให้ซุนกวนยกทัพไปตีเมืองหับป๋าของโจโฉ
การเสียดินแดนครั้งนี้ เปรียบเหมือนว่า กวนอูถูกโยนปัญหาให้เป็นครั้งที่สอง
เพราะหัวเมืองในเขตการปกครองของตน ถูกยกให้ผู้อื่นโดยพลการ ทั้ง ๆ ที่ก่อนหน้านี้ เมื่อจูกัดกิ๋นมาทวงเมือง ยังต้องอ้างให้มาถามกวนอูก่อน แต่พอมาครั้งนี้ เล่าปี่ขงเบ้งกลับยกดินแดนให้ซุนกวนอย่างง่ายดาย โดยไม่ต้องถามกวนอูก่อนแต่อย่างใด
กวนอูมารู้ในภายหลัง เมื่อมีทหารมาแจ้งให้กวนอูทราบเท่านั้น ....
3. การขอลูกสาวเป็นอุบายการเมือง : การที่กวนอูไม่ยกลูกสาวให้เป็นสะใภ้ซุนกวน ไม่ใช่การตัดไมตรี แต่เป็นสิ่งที่ผู้เป็นพ่อควรกระทำ
ซุนกวนเคยคิดวางแผนฆ่าเล่าปี่ เคยให้ซุนฮูหยินลักพาตัวอาเต๊า เคยคิดลอบสังหารกวนอู แต่แล้วจู่ ๆ กลับส่งคนมาขอลูกสาว คนเป็นพ่อที่ไหนก็คงไม่ยกให้แน่ ๆ
อีกทั้งการขอลูกสาวกวนอู เป็นแค่ฉากหน้าหาเรื่องทะเลาะ เพราะเวลานั้น ซุนกวนได้จับมือกับโจโฉจะตีเกงจิ๋วแล้ว จึงต้องหาชนวนเหตุ ให้การขอลูกสาวเป็นข้อแม้ในการบุกตี
ซุนกวนเองย่อมจะรู้อยู่แก่ใจว่าเขาขอในสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ และต้องถูกปฏิเสธแน่นอน
ส่วนการที่กวนอูตอบด้วยถ้อยคำอันรุนแรงนั้น เป็นไปตามโทสะจริตของคนที่ถูกหยามเกียรติ ซึ่งก็เป็นไปตามแผนของซุนกวน ที่อยากหาชนวนเหตุขัดแย้งพอดี
4. จุดศูนย์ดุลอำนาจ : เมืองเกงจิ๋ว อยู่ในทำเลที่อันตรายที่สุดในแผ่นดิน แผ่นดินเมืองนี้เกิดสงครามและมีการผลัดมือกันมาตลอด
กวนอูได้รับภาระที่หนักที่สุดในการรักษาเมืองนี้ วุยก๊กและง่อก๊ก มีกำลังพลหลายแสน พร้อมจะเข้ามาทำการชิงเมืองเกงจิ๋ว
ในขณะที่กวนอูมีข้อจำกัดด้านกำลังพล เพราะทหารส่วนใหญ่อยู่กับเล่าปี่ขงเบ้งที่เมืองเสฉวนและฮันต๋ง หากโจโฉกับซุนกวนโจมตีเกงจิ๋วพร้อมกัน ย่อมยากจะรักษา
อีกทั้งระหว่างที่เสียเกงจิ๋วนั้น กวนอูก็ไม่ได้อยู่รักษาเมือง เพราะถือรับสั่งพระเจ้าเล่าปี่ให้ไปตีเมืองอ้วนเซียด้วย ...
เหตุการณ์เช่นนี้ มิอาจกล่าวโทษกวนอู แต่ผู้เดียวได้เลย
นอกจากนี้ยังมีเหตุผลอื่นอีกเช่น วิธีการรบอันไร้เกียรติของฝ่ายศัตรู ทั้งฝ่ายวุยที่ใช้เกาทัณฑ์อาบยาพิษลอบยิง และจากฝ่ายง่อที่ทำหน้าไหว้หลังหลอก แสร้งนอบน้อมแล้วลอบโจมตี รวมไปถึงการไม่ได้รับความช่วยเหลือจากฝ่ายตนเองอย่าง เล่าฮอง เบ้งตัด ที่ไม่ยอมยกทัพมาช่วย
สรุป
 |
| กวนอูเป็นยอดวีรบุรุษ |
เมืองเกงจิ๋วตั้งอยู่ในชัยภูมิที่อันตราย กวนอูได้ครองเมืองในจังหวะเวลาที่ไม่เหมาะสม เกมการเมืองระหว่างทั้ง 3 ก๊กในเวลานั้น พุ่งตรงมายังเมืองนี้
เล่าปี่กับขงเบ้ง โยนภาระใหญ่ให้กวนอู โดยไม่มีแผนหรือปัจจัยใด ๆ มารองรับและสนับสนุน อีกทั้งยังสร้างปัญหามาซ้ำเติมสถานการณ์เมืองเกงจิ๋วให้แย่ลง
เขาเป็นเพียงเหยื่อ ของเกมการเมือง จากทั้งฝ่ายตนเองและฝ่ายตรงข้าม
นักอ่านสามก๊กหลายท่าน มิได้นับถือกวนอูในฐานะ “เทพ” แต่ก็นับถือน้ำใจกวนอูในฐานะ “บุคคล” ผู้น่าเคารพยกย่องคนหนึ่ง
กวนอูมีพร้อมในความซื่อสัตย์กตัญญู คุณธรรม และฝีมือการรบ ยากจะหาผู้ใดมาเสมอเหมือน
เกียรติของกวนอู คือสิ่งสูงค่าที่หาได้ยากในสังคมมนุษย์ทุกยุคทุกสมัย ที่ผู้คนยอมละทิ้งเกียรติยศศักดิ์ศรี หลงลืมความถูกต้อง หวังเพียงเพื่อเอาตัวรอด
เมื่อพิเคราะห์ดูแล้วจึงมีใครเลยในเรื่องสามก๊ก ที่จะได้รับการยอมรับจากผู้คนมากมาย เทียบเท่ากับเขา ....
กวนอู
