ความเท็จเกี่ยวกับหนวด กวนอู

รูปลักษณ์ภายนอกเป็นแค่เรื่องสมมุติ เป็นเพียงเปลือกและมายา หนวดกวนอูอาจจะสั้น แต่ผลของการกระทำนั้นยืนยาว

“กวนอูไม่ได้มีหนวดเครายาวสลวยอย่างที่เราเข้าใจกัน”

     ในหนังสือสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง(หน) บรรยายถึงรูปพรรณสัณฐานของ ‘กวนอู’ น้องร่วมสาบานคนรองของเล่าปี่ ไว้อย่างสง่างามว่า

     “สูงประมาณหกศอกหนวดยาวประมาณศอกเศษ หน้าแดงดังผลพุทราสุก ปากแดงดังชาดแต้ม คิ้วดังตัวไหม จักษุยาวดังนกการะเวก”

     เจอกวนอูในครั้งแรก เราได้ข้อมูลแล้วว่าหนวดยาวประมาณศอกเศษ (1 ศอก ตามมาตรฐานการชั่งตวงวัดไทย มีความยาวเท่ากับ 0.5 เมตร) ส่วนในตอนอื่นก็มีครั้งหนึ่ง เมื่อกวนอูรับราชการกับโจโฉ ๆ เคยถามกวนอูว่า หนวดของท่านประมาณสักกี่เส้น กวนอูจึงตอบว่า

     “หนวดของข้าพเจ้าประมาณหลายร้อยเส้น ครั้นถึงเทศกาลหนาวก็หล่นไปบ้าง ข้าพเจ้าจึงทำถุงใส่ไว้”

     ถึงตรงนี้ก็พอเห็นภาพว่า กวนอูมีถุงใส่หนวดผูกไว้ใต้คาง 

บีเยียงก๋ง เจ้าหนวดงาม

      เมื่อครั้งกวนอูเข้าไปเฝ้า พระเจ้าเหี้ยนเต้ ๆ ทอดพระเนตรเห็นกวนอูใส่ถุงหนวด จึงตรัสถามว่า ถุงใส่สิ่งใดแขวนอยู่ที่คอนั้น

     กวนอูจึงทูลว่า ถุงนี้มหาอุปราชให้ข้าพเจ้าสำหรับใส่หนวดไว้ แล้วกวนอูก็ถอดถวายให้ทอดพระเนตร พระเจ้าเหี้ยนเต้เห็นหนวดกวนอูยาวถึงอกเส้นละเอียดงามเสมอกัน แล้วตรัสสรรเสริญว่า กวนอูนี้หนวดงาม

     จึงพระทานชื่อว่า ‘บีเยียงก๋ง’ แปลภาษาไทยว่า ‘เจ้าหนวดงาม’ (Měi Rán Gōng, 美髯公; "Lord of the Magnificent Beard")

ความจริงตามประวัติศาสตร์

ภาพลักษณ์ของกวนอูล้วนเกิดขึ้นจากจินตนาการ

     เรื่องหนวดของกวนอูที่ยาวศอกเศษ เส้นงามละเอียดนั้น เป็นเพียงเรื่องแต่งขึ้นเองในวรรณกรรม เพราะในจดหมายเหตุสามก๊ก หรือบันทึกทางประวัติศาสตร์ไม่ได้กล่าวถึงลักษณะรูปพรรณสัณฐานของกวนอูไว้แต่อย่างใดเลย

      ภาพลักษณ์ของกวนอูที่เราเห็นในปัจจุบันจึงเป็นเพียงภาพในอุดมคติ เกิดจากจินตนาการที่ผ่านการปรุงแต่งจากปลายปากกา จากคำบอกเล่า ผ่านตัวละครงิ้ว สร้างให้กวนอูมีลักษณะของมหาบุรุษ ผู้เป็นดั่งเทพเจ้า เสกสรรปั้นแต่งให้เขามีรูปอันควรค่าแก่การสรรเสริญ สักการะบูชา

รูปไม้แกะสลักยุคสามก๊ก

รูปไม้แกะสลักยุคสามก๊ก

     เมื่อวันที่ 29 กุมภาพันธ์ 2560 ที่ผ่านมาไม่นานมานี้ ในเมืองลั่วหยาง ประเทศจีน ได้มีการขุดค้นพบรูปไม้แกะสลักของกวนอูในสุสานโบราณ และเมื่อนักโบราณคดีได้ตรวจสอบอายุของรูปไม้แกะสลักก็พบว่าตรงกับช่วงยุคสามก๊กพอดี ของชิ้นนี้จึงกลายเป็นหลักฐานชิ้นสำคัญที่ช่วยไขความจริงให้ปรากฏว่า กวนอูไม่ได้มีหนวดยาวอย่างภาพที่เห็นในปัจจุบัน

     เพราะจากภาพที่เห็นนั้น หนวดของกวนอูก็มีลักษณะเหมือนหนวดเคราธรรมดาทั่วไป ไม่ได้ยาวสลวยสวยงามอย่างที่ในวรรณกรรมบรรยายไว้

     ศาสตราจารย์ หยาง หมินชาน ผู้อำนวยการภาควิชาประวัติศาสตร์ ของมหาวิทยาลัยลั่วหยางได้กล่าวอธิบายเพิ่มเติมไว้ว่า

     “รูปแกะสลักชิ้นนี้ เป็นหลักฐานที่แสดงว่ากวนอูได้รับการเคารพยกย่องมาตั้งแต่ยุคสามก๊กแล้ว เพราะการที่แม่ทัพหรือขุนศึกจะได้รับการสร้างรูปเหมือนสำหรับตั้งบูชานั้นแสดงว่ากวนอูได้รับการยอมรับนับถือเป็นอย่างมาก แต่ที่สำคัญกว่านั้นคือมันช่วยให้เราได้รับรู้ถึงลักษณะที่แท้จริงของกวนอู”

     “ขุนพล หรือแม่ทัพในยุคโบราณล้วนมีลักษณะองอาจ ผึ่งผาย น่าเกรงขาม ที่ผ่านมาไม่เคยมีบันทึกไว้ว่าขุนพลหรือแม่ทัพใดจะไว้หนวดเครายาวกว่าครึ่งเมตร เพราะหนวดที่ยาวเกินไป อาจเป็นอุปสรรคในการรบโดยเฉพาะการรบบนหลังม้า รวมทั้งในยามศึกยามสงคราม หนวดที่ยาวย่อมดูแลรักษายาก ทำให้แลดูสกปรกและมีกลิ่นอันไม่พึงประสงค์”

     “รูปแกะสลักของกวนอูชิ้นนี้ จึงน่าจะเป็นรูปแกะสลักที่เหมือนจริงมากที่สุด”

ภาพลักษณ์อันควรจะเป็น

คุณธรรมของกวนอูเป็นสิ่งยั่งยืนเหนือฟ้า

     ไม่ว่ากวนอูจะหนวดยาวหรือสั้น เส้นยาวสลวยหรือแห้งกร้าน นั่นก็คงไม่ใช่เรื่องสำคัญ ดังเช่นกับที่ในบันทึกทางประวัติศาสตร์ก็มิได้ใส่ใจบันทึกเอาไว้ เพราะสิ่งที่จะจีรังยั่งยืนก็คือ คุณธรรม ความกล้าหาญ ความซื่อสัตย์ และวีรกรรมที่กวนอูได้ปฏิบัติ

     ในบรรดาตัวละครสามก๊กนับพัน มีเพียงกวนอูเท่านั้นที่ยืนยง โดดเด่น และท้าทายต่อกาลเวลา ศาลเจ้ากวนอูทั่วโลกล้วนเป็นเครื่องบ่งชี้ว่า ‘คุณธรรม’ ของกวนอูได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง

      รูปลักษณ์ภายนอกเป็นแค่เรื่องสมมุติ เป็นเพียงเปลือกและมายา หนวดกวนอูอาจจะสั้น แต่ผลของการกระทำนั้นยืนยาว

      ความประพฤติเมื่อยามมีลมหายใจเท่านั้น ที่แสดงว่าสิ่งใดคือ 'นิรันดร์'

หมายเหตุ :

• วันนี้เป็นวันที่ 1 เมษายน 'April’s Fool Day' เป็นวันโกหก ! ซึ่งผู้เขียนนับวันรอมานานแล้ว ดังนั้นจึงอย่านำบทความนี้ไปอ้างอิงเด็ดขาด !!
• ในจดหมายเหตุไม่มีบันทึกถึงรูปพรรณสัณฐานของกวนอู เป็นเรื่องจริง
• รูปแกะสลักไม้ และศาสตราจารย์ หยาง หมินชาน เป็นเรื่องแต่ง
• คุณธรรมเป็นสิ่งยั่งยืนเหนือฟ้า คุณต้องพิสูจน์เอง !